Superwizja zapobiega wypaleniu zawodowemu? Coraz młodsi nauczyciele odczuwają wypalenie zawodowe. Jak radzić sobie z trudnymi sytuacjami?

Wypalenie zawodowe to stan fizycznego, emocjonalnego i umysłowego wyczerpania. Dotyczy grup zawodowych tzw. wysokiego ryzyka: policjantów, strażaków, lekarzy, nauczycieli, psychologów, terapeutów.

– Trend jest taki, że w zawodach wysokiego ryzyka, u nauczycieli, lekarzy itd. obserwujemy wypalanie się u osób coraz młodszych wiekiem i z coraz krótszym stażem pracy. Nauczyciel po roku, półtora pracy, jest wypalony, lekarz na poziomie rezydentury ma pełnoobjawowy syndrom – mówiła dr Patrycja Stawiarska w rozmowie z Dziennikiem Bałtyckim.

Głównymi objawami wypalenia zawodowego nauczyciela są:

• negatywna postawa wobec pracy, ludzi i życia,
• brak satysfakcji z wykonywanej pracy,
• niechęć do podejmowania nowych działań,
• uczucie bezradności,
• unikanie kontaktu z uczniami.

Oczekiwania wobec nauczycieli są naprawdę duże. Nie zawsze wiedzą, jak działać – co zrobić, by zadowolić dyrekcję, innych nauczycieli, uczniów i rodziców – gdyż wymagania tych wszystkich grup różnią się od siebie.

– Dziś nauczyciel ma dużo lęku w sobie – badania to pokazują. Boi się np. kuratorium, bo nie wie, czy dobrze się zachował. Do tego dochodzą społeczna roszczeniowość, połączona z coraz większą podmiotowością – rodzice mają wobec nauczyciela wymagania – zwraca uwagę dr Stawiarska.

Często nauczyciele nie są traktowani jak specjaliści w swojej dziedzinie. Odczuwa się brak zaufania do metod nauczania wybieranych przez nauczyciela, ciągłą potrzebę kontroli i obserwowania jego poczynań.

Jest to naturalne, że rodzice dbają o to, by ich dziecko było bezpieczne i dobrze czuło się w szkole, coraz częściej zdarzają się jednak sytuacje, w których nadmiernie i niezasadnie kontroluje się nauczyciela, co utrudnia nawiązanie pozytywnych stosunków rodziców i nauczycieli. Pamiętajmy o tym, że nauczyciele nie chcą krzywdy swoich uczniów.

– Trudno jest być dziś nauczycielem. Spotykam się często z absurdalnymi sytuacjami: rodzice narzekają, że zbyt wiele wymagam, a gdy obniżę wymagania, otrzymuję informację, że wymagam zbyt mało. Wiadomości w dzienniku elektronicznym dostaję o każdej porze dnia i nocy. Raz pomyliłam rubryki i wpisałam nieobecność dziecku, które było na lekcji – nim skończyłam czytać listę obecności, miałam już wiadomość od rodzica. I nie był to przyjemny ton – mówi Agnieszka, nauczycielka angielskiego w szkole podstawowej.

Superwizja to jedna z form doskonalenia kompetencji oraz udzielania profesjonalnego wsparcia metodycznego i psychologicznego. Jest zwykle prowadzona przez osobę o podobnym do naszego doświadczeniu zawodowym i w jej czasie analizie poddaje się praktykę zawodową, omawia się trudne sytuacje i szuka rozwiązań pojawiających się problemów.

W Polsce standardem jest superwizja w zawodach takich jak: psycholog, psychoterapeuta, pracownik socjalny, pedagog. Wśród nauczycieli nie jest to jeszcze popularna forma konsultacji, choć nauczyciele coraz częściej wspominają, że chętnie skorzystaliby z takich spotkań.

– Gdy nauczyciel spotyka nauczyciela, najczęściej rozmawia o pracy. Młodsi nauczyciele proszą o porady starszych, opowiadają sobie o trudnych sytuacjach. Pokoje nauczycielskie są pełne dyskusji, emocji, czasami łez. Brakuje takiego obiektywnego spojrzenia – czy to, co robimy, jest OK, czy powinniśmy zmienić metody, jak się zachować w różnych sytuacjach, co zrobić w przyszłości – mówi Ilona, nauczycielka matematyki.

Celem superwizji jest poprawa jakości pracy, pomoc w dobrze metod pracy, a także odreagowanie stresu związanego z pracą z ludźmi. W czasie takich konsultacji omawia się konkretne sytuacje, które przytrafiły się konkretnym nauczycielom – nie bazuje się na teorii, lecz praktyce. Osoba prowadząca superwizję ma możliwość obiektywnie spojrzeć na doświadczenia nauczyciela – nie jest zaangażowana emocjonalnie w daną sytuację.

Ośrodki szkoleń dla nauczycieli organizują superwizje dla nauczycieli – warto sprawdzić ośrodki w swoim mieście i spróbować tego rodzaju konsultacji. Często organizowane są również spotkania pod nazwą: grupa wsparcia dla nauczycieli, w których przeprowadza się właśnie superwizję.